Kamis, 21 Oktober 2010

PANGALAHO MANGUPA ANAK DOHOT PARUMAEN DI ADAT ANGKOLA

widgeo.net
PANGALAHO MANGUPA ANAK DOHOT PARUMAEN
DI ADAT ANGKOLA




I. MANGUPA ANAK DOHOT PARUMAEN DOHOT LAHANAN HAMBENG:

1.    Martahi ulu nitot-marununggunung ni bodat-martuktuk ni si bahue.
2.    Marontang na di bona bulu dohot na diluarna.
3.    Mata ni si karejoon i ma:
a)      manalpokkon nahasayanai.
b)      mangalompa manggule.
c)      manibal pangupa dohot tutu na abit bugis.
d)     mamanyakkon parbasuan, panginuman, indahan dohot gule panghombari.
e)      mangangkat pangupa.
f)       manyurduhon burangir sahat-sahat.
g)      mangungkap pangupa.
h)      mandok hata : bagian ina muloi sian :suhut bolon, kahanggi,anak boru/pisang raut, dungi di uduti bagian ama songon parjojor ni bagian ina.di bobo di pudun harajaon-raja pamusuk ni bona bulu.
i)        manjagit ma boru dohot bayo marhite na di pagugutkon sira dohot na di tuktuk kon pira manuk i
j)        mangan bersama ma bagian ina.
k)      mangan bersama ma bagian ama
l)        di paujung ma karejoi rap dohot bona bulu dohot na di hontang.


II.                MANGUPA ANAK DOHOT PARUMAEN DOHOT LAHANAN HORBO :

1.      Martahi ulu nitot marunungunung ni bodat-martuktuk nisi bahue-martahi godang.
2.      Marontang harajaon torbing balok-namangaluati-haruaya mardomu bulung.
3.      Pokat ni bona bulu dipaboama tu bagian ina dohot na poso bulung ni parhutaon.
4.      Pasingkop na hasaya tu si panganon dohot tu  si guleon songoni lahanan ni na panaek gondang (hambeng) dohot horbona.
5.      Panaek gondang : dalian na tolu  - hatobangon, harajaon bona bulu na dipimpin ni raja pamusuk, partonding na :
a)      Gondang saraban-tuku rencong tapakuda dohot bulang-habit godang baen sabe-sabe-payung rarangan,podang,tombak-mandera siararabe-santan burangir partahian madung tarpayak hian ni pantarbidang.
b)      Anak boru manyudurhon burangir partahian tu na hadir.
c)      marlindung ma : bagian ama sian hasudutuon,kahanggi,anak boru/pisang raut pasahat kon na di pulung manghiut kon tahi gondang na salpu.
d)     Manyambut manjulangi ma hatobangon-harajaon bona bulu.
e)      Di bobok di pudun raja pamusuk lalu manyantan na.
f)       Gondang saraban ni hertek/di palu payung rarangan,-podang tombak ni kombagkon/di pagohon – mandera siararabe pe dipajongjong matu inganan nadung di tontuhon : merah putih, gambar gajah,barang pusako di jolo ni bagas gondang-lipan-lipan ni jolo bagas ni kahanggi-halibutongan,parhalaan ni jolo ni datu-gambar hudon tu inganan na pardahanan/gambar huali tu inganan na di panggulean- gambar podang dohot tombak tuhor bagan jae dohot julo gambar  na mamangir tu tapian raya bangunan.
g)      Marsilayangon ma bagian ama muloi hasuhuton-kahanggi/hombar suhut-anak boru/ pisang raut- hatobangon,harajaon bona bulu dohot raja pamusuk. dungi di uduti bagian ina songon parjojor ni nagian ama.
h)      Mangan arian, di pataridahon ma ulu ni hambeng lahanan ni napanaek gondang.
i)        Dungi sidung mangan arian, di lanjut kon ma muse namarsilayangon.
j)        Muda adong na maksud ni anak boru marosongosong, di andos potangi muse ma di patupa .
k)      Muda adong harajaon na di ontang marroan di potang ni ari  i lain di patortorma I muse, lalu pataonkon.
l)        Mangan borngin.
m)    Maralok-alok, partondingan :
1.      Bayo paralok-alok-bayo panuturi.
2.      Mangangkat,mamanyakkon,manyurduhon burangir na hombang.
3.      Mangandung, mangholos,pasahat kon aha natarniet muloi sian: hasuhuton namarhamaranggi-hombar suhut-anak boru/pisang raut dohot di tutui hatobangon-harajaon bona bulu.
4.      Manyambut manjulangi ma : harajaon bona bulu-torbing balok na mangaluati-haruaya mardomu bulung-pangundian lalu manyungsanng tu ompu ni kotuk-di bobok di pudun panusunan bulung.
5.      Marsilayangon ma bagian ama muloi hasuhuton na Marhamaranggi-hombarn suhut-anakboru/pisang raut-hatobangon,harajaon bona bulu-tording balok-namangaluati-haruaya mardumo bulung-pangundian/panusunan bulung.dungi di uduti bagian ina songon parjojor ni bagian ama.
6.      Marsilayangon ma namamora pule (bayo pangoli nanioloi).
7.      Marsilayangon naposonauli bulung

n)      Dung torang sidu ma dangari :
1.      Manyingko-nyingki lalu manalpokkon na hasayana di rompaya.
2.      Manyingko-nyingki, partondingna :
a.       Paralatan ni singko-singko tarpayak di jolo ni panyusunan bulung.
b.      Panyusunan bulung mananggo paralatan ni singko-singko.
c.       Orang kaya mambacahon daftar goar-goar na di pataon.
d.      Panusunan bulung parsapahon tu harajaon, betak adong dope sian goar-goar I na margora manise.
e.       Panusunan bulung manyuru na giot goaran I juguk di lage nadung di tonduhon, di bukasa kupiana lalu dig oar. sitiop sidung goar, di olopkon dohot gondang olop-olop.
f.       Hatiha muloi manyingko-nyingkoi, hporbo I pe di sambol ma, dung di surduhon ma burangir tu raja na hadir i.dung marsijagitan, di pasahatma tu na pande juhut dohot harajaon bona bulu na umbotona tu siguleon torda toktok ripe-natu sopo-tuanak boru/pisang raut-kahanggi dohot bona bulu.
g.      Peralatan singko-singkoi di payakkon ma di tonga-tonga lalu marsilayangon ma halahi mangulana pitu huliang.
h.      Painte so dapot hatiha patuaekkon, namarroan I di patortorma.
i.        Muda dung dapot hatiha sude na giot dohot tu aek, di pabuat halahi ma dohot barisan :

3.      Sitiop podang-sitiop tombak-sijujung pangir-sitondi manguluhon dohot inana matobang marbaju godang marjagar-jagar di sanggul bayo pangoi, boru na di olio di payungan-ian na marompa bagian suhut jagar-jagar ni sanggul- ina na marompa bagian anak boru jagarjagar di tangan si amun-ina na marompa bagian pisang raut jagarjagar di tangan si ambirang pargondang.
4.      Dung lalu tu tapian raya bangunan, pangir di payakkon tu meja.
5.      Panusun bulung marlidung,lalu di pangir ma halahi.
6.      Mulak ma halahi tu bagas godang dohot barisan nangkinan i.
7.      Marayak lalu tu bagas godang di ola-ola ma halahi dohot tortor ni anak boru bagian ama.
8.      Dung di pin tu ni bagas I di padaihon ma tu halahi : sira, pege, gulo natiop ni anak boru bagian ina, lalu di jagit  namboru,amangboru na.
9.      Dung lalu tu bagas i laing manortor dope halahi pitu huliangn, barupe di pajuguk.
10.  Dung i di angkatan ma na hasaya tu na mangan santan.
11.  Di surduhon ma burangir sahat-sahat, dungi marlidung ma :
a.       Suhut bolon na marhamaranggi-hombar suhut-anak boru/pisang raut sian bagian ina.
b.      Marlidung muse ma bagian ama songon parjojorni ina i.
c.       Marlidungma harajaon ni bona bulu-haruaya mardomu bulung-pangondian/panusunan bulung lalu mambobok mamudinna.
d.      Mangan santan.
12.  M a n g u p a :
a.       Di angkatan ma parbasuan,panginuman,indahan ,gule panghombari.
b.      Di angkat ma pangupa.
c.       Disurduhon ma burangir sahat-sahat.
d.      Diungkap ma pangupa.
e.       Marlidung ma bagian ina muloi sian : suhut bolon na marhamaranggi-hombar suhut-anakboru/pisang raut dung I di uduti bagian ama songon parjojor ni ina i.
f.       Marlidung ma harajaon bona bulung-haruaya mardomu bulung-pangondian/panusunan bulung lalu mambobok ma mundun na.
g.      Di pangungutkon ma sira dohot di tuktukkon ma pira manuk I tu bayo pangolin dohot boru na di olio.
h.      Mangan bersama.
i.        Dung I sidung mangan arian, sipaujung ma harejo I dohot harajaon na diontang.
13.  Paujung harejo/marbagi labo :
1.      Tubagian anak boru/pisang raut.
2.      Tu kahanggi.
3.      Manungkusma tu mora paboahon naung sidung harejo i.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar